Waarom bescherming van veen een taak is van de hele gemeenschap in Indonesië
Het valt niet te ontkennen dat veengebieden een belangrijk ecosysteem voor Indonesië zijn. Met een oppervlakte van 13,43 miljoen hectare is Indonesië een van de landen met het grootste areaal tropisch veen ter wereld. Helaas is het grootste deel van het veengebied ook hier sterk afgenomen, waardoor slechts ongeveer 18% natuurlijk veengebied overblijft.
Het proces van degradatie van veengebieden kan niet los worden gezien van de interactie tussen drie onderling verbonden componenten, namelijk planten, water en veengrond. De complexe relatie tussen deze drie componenten maakt veengebieden zeer kwetsbaar voor verstoring. Open veengrond zal direct worden blootgesteld aan invloeden van buitenaf. Veengrond wordt bijvoorbeeld gevoeliger voor erosie doordat het wordt meegevoerd door regenwater en wordt gemakkelijker afgebroken onder invloed van het omringende klimaat. Deze toestand zal dan een impact hebben op de toenemende koolstofemissies van het land. Hetzelfde zal gebeuren als het water en de bodem in veengebieden worden afgevoerd door het maken van afwateringskanalen en het verbranden van land. Daarnaast kan de conversie van veenmoerasbossen ook leiden tot erosie van veen in kustgebieden.
Er wordt door verschillende partijen pogingen ondernomen om de resterende natuurlijke veengebieden te beschermen door middel van natuurbehoudsinspanningen en om aangetaste veengebieden te herstellen. Bij inspanningen om veengebieden te behouden, waarvoor synergie van veel partijen nodig is, moet de gemeenschap bij de uitvoering ervan worden betrokken. De betrokkenheid van de gemeenschap bij het behoud en herstel van veengebieden is om de volgende vier redenen erg belangrijk:
1. De omvang van de menselijke invloed bij het veranderen van de drie belangrijkste componenten van veengebieden
Vanwege de beperkte productieve grond en de hoge voedselbehoeften van de gemeenschap, is het gebruik van veengebieden als landbouwgrond onvermijdelijk geworden. Helaas komen er nog steeds niet-duurzame veenbeheerpraktijken voor, zoals het verbranden van land, het drogen van land, illegale houtkap en overmatig gebruik van anorganische meststoffen. De grote invloed van de mens bij het veranderen van veengebieden maakt de betrokkenheid van de gemeenschap bij het behoud en herstel van veengebieden erg belangrijk.
2. Er zijn sociale, economische en culturele dimensies verbonden aan de inspanningen voor het behoud en herstel van veengebieden
Het herstel en de instandhouding van veengebieden zijn zeer complex. Deze activiteiten omvatten niet alleen biofysisch herstel door middel van herbevochtiging en herbegroeiing, maar ook de sociale, economische en culturele dimensies van de gemeenschap. Veel mensen, waaronder palmolie-, rubber- en tuinbouwers, zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van veengebieden. Daarnaast zijn er verschillende gemeenschapsgewoonten bij het beheer van veengebieden die diep geworteld zijn in de gemeenschap. Het feit dat tientallen miljoenen Indonesiërs op en rond veengebieden wonen, benadrukt dat de betrokkenheid van de gemeenschap bij het behoud en herstel van veengebieden van groot belang is.
3. Vermijd conflicten met de samenleving
Zonder goed bereik kunnen inspanningen voor herstel en behoud van veengebieden nieuwe sociale conflicten veroorzaken, vooral als deze activiteiten worden uitgevoerd zonder goede communicatie en actieve betrokkenheid van lokale gemeenschappen. De constructie van turfherbevochtigingsinfrastructuur (IPG) of infrastructuur die is gebouwd tijdens herbevochtigingsactiviteiten, zoals het blokkeren en vullen van kanalen, wordt bijvoorbeeld vaak beschadigd omdat wordt aangenomen dat dit de landbouwactiviteiten en de transportroutes van de gemeenschap verstoort.
4. Zorgt voor meer duurzaamheid
Door actieve deelname van de gemeenschap aan het behoud en herstel van veengebieden ontvangen zij directe en indirecte voordelen. Dit heeft grote gevolgen voor de duurzaamheid en het herstel van veenecosystemen. Agrobosbouwpraktijken gebaseerd op paludicultuur bij turfherstelactiviteiten kunnen bijvoorbeeld het inkomen van de gemeenschap verhogen. Bovendien zal de gemeenschap voordelen ervaren in de vorm van ecosysteemdiensten van veen, zoals het voorkomen van overstromingen, het verstrekken van voedsel en geneeskrachtige planten, en zelfs voor sociaal-cultureel gebruik, waaronder recreatie en onderwijs. Dit betekent dat de gemeenschap er niet alleen op de korte termijn maar ook op de lange termijn profijt van zal hebben en hierdoor worden aangemoedigd om de belangrijkste aanjagers te worden van inspanningen op het gebied van veenbehoud en -herstel.
Hoe de betrokkenheid van de gemeenschap te vergroten
1. Het vergroten van het publieke bewustzijn
Het begrijpen van het belang van het behoud en herstel van veengebieden is een cruciale stap in het vergroten van het publieke bewustzijn. Op die manier zullen ze meer bezorgd en gemotiveerd zijn om veengebieden te beschermen, de voordelen ervan te begrijpen en negatieve gevolgen te voorkomen als het behoud en herstel niet worden uitgevoerd. Momenteel zijn er in Indonesië en Maleisië veel bronnen van kennis over veen, hoewel de kennis in andere Zuidoost-Aziatische regio's nog steeds beperkt is.
2. Gebruik maken van een lokale wijsheidsbenadering
Lokale gemeenschappen rond veengebieden hebben feitelijk goede praktijken op het gebied van veenbeheer, bijvoorbeeld de lokale wijsheid van de Dayak Ngaju-gemeenschap in Centraal Kalimantan bij het beheren van veengebieden voor de landbouw. Ze implementeerden een landontginningsmethode waarbij gebruik werd gemaakt van vuur met gecontroleerde verbranding, waarbij aandacht werd besteed aan de windrichting, zodat het vuur zich niet naar een groter gebied verspreidde. De beje-methode – een methode voor het vangen van vis in veengebieden die kan worden geïntegreerd met agroforestry/bosbouwsystemen – door de Maleisische bevolking van Kalimantan (Banjar en Kutai), die later werd overgenomen door de Dayak-bevolking, is ook een voorbeeld van lokale wijsheid. Goede praktijken op het gebied van veenbeheer en -bescherming van verschillende lokale gemeenschappen kunnen worden geleerd en op andere plaatsen worden herhaald met aanpassingen op basis van de lokale gemeenschapscultuur.
3. Versterk gemeenschapsinstellingen
Het versterken van gemeenschapsinstellingen zorgt er ook voor dat gemeenschappen de ruimte hebben om deel te nemen aan inspanningen voor het behoud en herstel van veen. Deze inspanning kan worden gedaan door het ter beschikking stellen van technisch materiaal, bijvoorbeeld via opleidingsactiviteiten en vergelijkende studies. Ook samenwerking van diverse partijen, waaronder overheid, bedrijfsleven en samenleving, is zeer noodzakelijk. Met goede gemeenschapsinstellingen kan het principe van ‘van de gemeenschap, door de gemeenschap en voor de gemeenschap’ worden verwezenlijkt bij inspanningen voor het behoud en herstel van veengebieden.
In lijn met de geest van de herdenking van Wereld Wetlandsdag in 2024 – die het thema ‘Wetlands en menselijk welzijn’ heeft en de nauwe relatie tussen gemeenschappen en wetlands, inclusief veengebieden – benadrukt, is het passend dat de betrokkenheid van de gemeenschap bij inspanningen op het gebied van herstel en behoud van veengebieden blijft bestaan, worden verhoogd.
(Bron: https://wri-indonesia.org/en/insights/community-involvement-key-successful-peatland-conservation-and-restoration. By Dede Sulaeman, Hidayah Hamzah and Levriana Yustriani Cover Image by: Didi Adrian untuk People For Peat. WRI Indonesia. Vertaald uit het Indonesisch, ingekort en geredigeerd door Moorlander)
Comments